«Έχει κλείσει ο κύκλος ζωής των ομίλων»! Αυτή η ειλικρινής παραδοχή του κ. Γιώργου Παπαντώνη είναι αποκαλυπτική, όχι μόνο για την πορεία των ομίλων αλλά και για τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο μικρός, ανεξάρτητος  λιανέμπορος. Ο κ. Γιώργος Παπαντώνης, Πρόεδρος του Ομίλου Αγορών ΑΣΤΕΡΑΣ και Πρόεδρος της SPAR HELLAS, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ml Market Leader τονίζει ότι «Πρέπει να αλλάξουμε όλοι μας, διοικούντες και στελέχη. Σε διαφορετική περίπτωση θα είμαστε σαν εκείνους τους αγρότες που άλλαζαν τα χαϊμαλιά των αλόγων, ενώ υπήρχαν τα τρακτέρ για τις αγροτικές τους εργασίες, πιστεύοντας ότι προσαρμόζονταν στις εξελίξεις!». Παράλληλα, επισημαίνει ότι «ο καταναλωτής έχει αλλάξει, και εμείς για να τον ακολουθήσουμε πρέπει να τον προσεγγίσουμε διαφορετικά».

Ο κ. Παπαντώνης θεωρεί ότι ο μικρός, ανεξάρτητος λιανέμπορος πρέπει να ενταχθεί σε ένα διεθνές group με στοχευμένη στρατηγική, όπως η SPAR HELLAS, που προσφέρει αναγνωρισιμότητα, τη φιλοσοφία της λειτουργίας ενός σύγχρονου καταστήματος, τη φιλοσοφία της σύγχρονης αντίληψης για τον καταναλωτή. Ειδικά για τον κλάδο του λιανεμπορίου εκτιμά «ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να αλλάξει η καταναλωτική δαπάνη, και δεν πρόκειται να διαφοροποιηθεί άμεσα ακόμα και με αλλαγή του πολιτικού σκηνικού».

Κύριε Παπαντώνη, μετά τις ανακατατάξεις του 2018 στην αγορά του λιανεμπορίου, το 2019 είναι μία απαιτητική χρονιά;

Το 2018 ήταν μια μέτρια χρονιά για το λιανεμπόριο. Ουσιαστικά υπήρξε αναδιάρθρωση στην αγορά, με ενίσχυση ή αποδυνάμωση των βασικών «παικτών». Είναι αλήθεια ότι η εταιρεία Σκλαβενίτης, εμφάνισε δυναμική ανάπτυξη και ενσωμάτωσε πιο γρήγορα τον τζίρο των νέων καταστημάτων. Αυτό το γεγονός ξάφνιασε την υπόλοιπη αγορά! Επίσης, επειδή «έχει καεί όλο το λίπος», το 2019 από πλευράς κατανάλωσης θα είναι μία δύσκολη χρονιά.

Ουσιαστικά, η πρώτη στην κατάταξη λιανεμπορική θα βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης και μεγέθυνσης, αλλά με πιο αργούς ρυθμούς. Οι επόμενοι στην κατάταξη θα βρίσκονται σε προσπάθεια αναδιάταξης, με πιο επιθετική πολιτική, με επέκταση δικτύου ή ακόμα και με οργανωτικές/δομικές αλλαγές. Όμως, όλη αυτή η κατάσταση της μη γρήγορης ανταπόκρισης στα προβλήματα της οικονομικής κρίσης, φανέρωσε μία μεγάλη αδυναμία: το λιανεμπόριο χρειάζεται να βρει διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας με τον καταναλωτή.

Το λιανεμπόριο, λοιπόν, πρέπει να εκσυγχρονιστεί…

Κανένας δεν περίμενε ότι η κρίση θα έχει μεγάλη διάρκεια. Γι’ αυτό και οι λιανεμπορικές, που πίστευαν ότι η επιθετική πολιτική θα τις έβγαζε από το πρόβλημα, απέτυχαν. Δυστυχώς, η κρίση μόλις είχε ξεκινήσει και δεν τους επέτρεψε να ανέβουν προς τα επάνω. Όμως, από αυτήν την κατάληξη διαπιστώσαμε πως η επιθετική πολιτική δεν αρκεί αν δεν συνδυαστεί με δομικές αλλαγές.

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το λιανεμπόριο;

Είναι αλήθεια πως το λιανεμπόριο αναπτύχθηκε απότομα και δεν περιόρισε τα λειτουργικά κόστη. Ακολούθησε μία πεπατημένη: αυτή των παροχών από τους προμηθευτές. Αυτό είναι ένα μοντέλο που στηρίζεται στον δανεισμό, είτε αυτός προέρχεται από τις τράπεζες είτε από τους προμηθευτές. Όμως, αυτό το μοντέλο δεν έχει μέλλον. Αν για παράδειγμα οι προμηθευτές αποφασίσουν σήμερα να δώσουν ίδιες παροχές σε όλες τις λιανεμπορικές, τότε όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις θα καταρρεύσουν!
Οι λιανεμπορικές έχουν προσαρμόσει τα κόστη τους, ειδικά όταν γιγαντώνονται, με βάση τις παροχές της βιομηχανίας. Αυτό είναι το πρώτο, σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει το λιανεμπόριο. Να δει τις επιχειρήσεις πρωτίστως ως οργανώσεις οικονομίας κλίμακας και δευτερευόντως καινοτομίας και παραγωγής ιδεών.
Επίσης, πρέπει να προσεγγίσουν τον σύγχρονο καταναλωτή, με διαφορετικό τρόπο. Ο καταναλωτής προτιμά πλέον νέες, διαφοροποιημένες κατηγορίες προϊόντων αλλά και νέους τρόπους προσέγγισης των σ/μ. Δυστυχώς, ακόμα και οι μεγαλύτερες λιανεμπορικές δεν έχουν προσαρμόσει τη γκάμα τους και τη στρατηγική προσέγγισης. Μάλιστα, το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που παραμένουν ακόμα στη λογική «κυνηγάω τις παροχές».

Πιστεύετε ότι θα συνεχιστεί ο κύκλος των εξαγορών;

Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, βλέπουμε ότι σήμερα δεν υπάρχει το 50% των αποκαλούμενων μεγάλων λιανεμπορικών της τελευταίας δεκαετίας! Δεν γνωρίζω αν από αυτές που συγκαταλέγονται ανάμεσα στις 10 πρώτες σήμερα, πόσες και ποιες θα βρίσκονται στον επιχειρηματικό χάρτη και την επόμενη δεκαετία! Επίσης, λείπουν ακόμα περισσότερες από τις μικρότερες λιανεμπορικές αλυσίδες. Όμως, στη συγκεκριμένη κατηγορία των μικρών επιχειρήσεων υπάρχει ένα πλεονέκτημα: δεν υπάρχουν barriers to entry. Επομένως, μπορούν να δημιουργηθούν εύκολα νέες εταιρείες. Από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις κάποιες θα εξελιχθούν και θα γίνουν επιχειρήσεις με τζίρο 1 ή 2 εκατομμύρια, κάποιες θα γίνουν μεγαλύτερες και θα αναπτύσσονται ή θα πουληθούν. Ουσιαστικά θα επικρατήσουν τρεις τάσεις:

• Διεύρυνση της αγοράς με στόχο την αύξηση του μεριδίου, αλλά από άλλες κατηγορίες/αγορές, π.χ. food to go, ιχθυοπωλείο, αρτοπωλείο κ.λπ.,
• Οι μεγάλες λιανεμπορικές θα προσπαθήσουν να αυξήσουν το μερίδιό τους, μέσω εξαγορών,
• Οι μικρότεροι θα αναπτύσσονται μέσα από πιο οργανωμένα groups, όπως η SPAR.

 Ποια πιστεύετε ότι είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ανταγωνισμού;

Είναι σαφές ότι περνάμε σε μια άλλη φάση στην αγορά. Οι σημαντικοί «παίκτες» της αγοράς, όπως η Ahold Delhaize και η Lidl, θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο χρησιμοποιώντας την πολυκαναλική επικοινωνία με τον τελικό καταναλωτή. Σ’ αυτόν τον τομέα βρίσκονται πολύ μπροστά απ’ όλους τους υπόλοιπους λιανέμπορους. Επίσης, πιστεύω ότι η εταιρεία Σκλαβενίτης έχει να λύσει ακόμα αρκετά θέματα, όπως π.χ. τον γρίφο της ενσωμάτωσης, αλλά γρήγορα θα κάνει βήματα και προς αυτήν την κατεύθυνση, της πολυκαναλικής επικοινωνίας.
Είναι, επίσης, σαφές ότι ο καταναλωτής έχει αλλάξει, και εμείς για να τον ακολουθήσουμε πρέπει να τον προσεγγίσουμε διαφορετικά. Δεν αρκούν πλέον τα μέσα που χρησιμοποιούσαμε στο παρελθόν. Σήμερα, μπορούμε να είμαστε σε επαφή μαζί του, ανά πάσα στιγμή και με διαφορετικό τρόπο.
Για παράδειγμα, η online υπηρεσία δεν αποτελεί μέχρι στιγμής σημαντικό κομμάτι της δραστηριότητάς μας. Οι καταναλωτές μπορεί σήμερα να ψάχνουν την καλύτερη τιμή on line, αλλά αγοράζουν από το φυσικό κατάστημα. Η τάση αυτή σταδιακά θα αλλάξει, ειδικά από τους νεότερους καταναλωτές.

Εμείς στη SPAR HELLAS πρέπει να ακολουθήσουμε μια πιο στοχευμένη προσέγγιση, μεγάλης έντασης και φυσικά διαφοροποιημένη. Διαφορετικά θα είμαστε όλοι ίδιοι. Στη SPAR HELLAS μπορεί να μην έχουμε ακόμα να πούμε ένα story, αντίστοιχο των πρώτων στην κατάταξη «παικτών» της αγοράς. Όμως, μπορούμε να επικοινωνήσουμε την παγκόσμια φιλοσοφία της οικογένειας SPAR: ότι ο καταναλωτής βρίσκεται στο κέντρο. Ταυτόχρονα, αναδεικνύουμε το steep telling του κάθε ανεξάρτητου λιανέμπορου και των συνεργατών του στην περιοχή που δραστηριοποιείται.

Όλοι οι καταναλωτές δεν είναι ίδιοι, π.χ. υπάρχουν οι συνταξιούχοι, οι καταναλωτές που ακολουθούν τις τάσεις για υγιεινή διατροφή με λιγότερη ζάχαρη ή trans λιπαρά ή καταναλώνουν προϊόντα χωρίς γλουτένη. Στόχος μας είναι να εξυπηρετήσουμε όλες αυτές τις κατηγορίες. Κάθε πελάτης έχει ονοματεπώνυμο και είναι μια διαφορετική ιστορία. Αυτό το σημείο είναι και βασικό πλεονέκτημα των επιχειρήσεων/μελών μας: η προσωπική επαφή του ιδιοκτήτη με τους πελάτες.

Πως πιστεύετε ότι οι μικρές τοπικές λιανεμπορικές, που ανήκουν κατά κανόνα σε ομίλους, μπορούν να διατηρήσουν τον τζίρο τους και την κερδοφορία τους;  Έχει πεισθεί ο Έλληνας ανεξάρτητος λιανέμπορος να ενταχθεί σε ένα νέο σχήμα, όπως της SPAR HELLAS, και να παραδώσει τα ηνία της «οικογενειακής επιχείρησης»;

Ο μικρός, ανεξάρτητος λιανέμπορος, οφείλει να κατανοήσει ότι μόνος του δεν μπορεί να διαχειριστεί όλες αυτές τις πληροφορίες που αφορούν τον καταναλωτή, τα logistics, τη διαχείριση εμπορευμάτων κ.λπ.. Η αγορά μας εξελίσσεται πάρα πολύ γρήγορα. Ακόμα, επειδή η κερδοφορία του είναι χαμηλή, δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά την πρόσληψη εξειδικευμένων στελεχών που θα διαχειριστούν για λογαριασμό του όλα τα παραπάνω. Αυτόν το ρόλο, κανονικά, έπρεπε να παίξουν οι όμιλοι.

Ένας μικρός λιανέμπορος χρειάζεται μια μικρή εξειδικευμένη ομάδα ανθρώπων, που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματά του μέσα στην αγορά, να ειδικευτεί στην αγορά, να προβάλει το διαφοροποιό του στοιχείο, π.χ. «έχουμε τα καλύτερα φρέσκα», το «φθηνότερο κρεοπωλείο». Πρέπει, λοιπόν, να δομήσει τη στρατηγική του και να προσεγγίσει τον πελάτη.

Επίσης, κάτι άλλο που απασχολεί τους ομίλους είναι ότι αποτελούνται από επιχειρήσεις με διαφορετική φιλοσοφία. Πρέπει να εντάσσονται σε ένα σύνολο και να ακολουθούν την ίδια στρατηγική, κάτι που έχουν αποφύγει να το κάνουν.
Ποιος είναι ο μέχρι στιγμής ρόλος των ομίλων σήμερα;  Δίνουμε παροχές, λέμε μερικά έξυπνα «τσιτάτα», και αφήνουμε τον επιχειρηματία να «βγάλει το φίδι από την τρύπα»! Όταν όμως ο επιχειρηματίας αντιληφθεί ότι τον συμβουλεύεις, τον πας ένα βήμα παραπέρα, τότε μπορεί να σε αφήσει να ενταχθείς στην επιχείρησή του.

Άρα, το σημαντικότερο είναι ότι οι επιχειρηματίες/μέλη των ομίλων πρέπει να συμμετέχουν στις αποφάσεις. Δεν αρκεί ένας έξυπνος ή δραστήριος Πρόεδρος, δεν αρκεί ένα δυναμικό Δ.Σ. Οι σύγχρονες ομάδες πρέπει να είναι οργανωμένες και όλα τα μέλη τους να προσφέρουν και να συναποφασίζουν. Μόνο τότε, ως επιχειρηματίας, μπορείς να γίνεις συμμέτοχος σε ένα μεγαλύτερο δίκτυο. Πρέπει όλοι να έχουν ρόλους, διαφορετικής διαβάθμισης βέβαια, και να συμβουλεύει ο ένας τον άλλον. Φανταστείτε το σαν ένα δίκτυο, που κάποιοι από τους κόμβους του λειτουργούν ως hub. Έχουμε περάσει από την εποχή των leaders στην εποχή των teammates.
Όλα τα παραπάνω προσφέρει η SPAR International στον Έλληνα λιανέμπορο, μέσω SPAR HELLAS. Η συνένωση των μικρότερων λιανέμπορων κάνει μία παγκόσμια δύναμη. Ο retailer λειτουργεί τοπικά, ως τμήμα ενός παγκόσμιου brand, παραμένοντας ιδιοκτήτης της επιχείρησής του, εξασφαλίζοντας ευελιξία και προσαρμοστικότητα, σε αντίθεση με το franchise.

Κινδυνεύουν οι οργανωμένες ομάδες; 

Φυσικά. Oι πολύ οργανωμένες ομάδες με ιεραρχική δομή μπορεί να κινδυνεύσουν από το group thinking, δηλαδή εφόσον η πλειοψηφία βρίσκει μία απόφαση σωστή, σημαίνει ότι είναι και σωστή! Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα αλλά κυρίως για τις αλυσίδες, όχι για τους ομίλους. Οι ελληνικοί όμιλοι δεν κινδυνεύουν από κάτι τέτοιο! Κάθε ομάδα έχει και τον αμφισβητία της, τον φασαριόζο! Έτσι δημιουργείται η διαφορετικότητα μιας ομάδας.

Αυτή είναι η διαφορά, που αν αξιοποιηθεί, μπορεί να κάνει τους ομίλους καλύτερους και από μία μεγαλύτερη εταιρεία ή από το franchising. Οι όμιλοι όμως, δεν λειτούργησαν ποτέ με αυτόν τον τρόπο. Αυτό δεν το αντιλήφθηκε ούτε η βιομηχανία. Θεωρούσαν τους ομίλους ως «υπόλοιπους», που μαζευτήκαμε για να κάνουμε μια ομάδα και να πάρουμε επιπλέον παροχές. Και αρκεστήκαμε όλοι σ’ αυτό!

Κύριε Παπαντώνη, πιστεύετε ότι το μοντέλο των ομίλων έχει αποδυναμωθεί και κλείνει ο κύκλος του στην ελληνική αγορά;

Έχει κλείσει ο κύκλος ζωής των ομίλων με τη μορφή που γνωρίζαμε! Μία επιχείρηση για να συνεχίσει να λειτουργεί πρέπει να εξασφαλίσει το κέρδος της, που είναι η αναπνοή της. Όπως οι μικρότεροι οργανισμοί έχουν πιο μικρό κύκλο ζωής από τους μεγαλύτερους, έτσι και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν μικρότερο και λιγότερο κερδοφόρο κύκλο ζωής.

Άρα, η ανάπτυξη είναι μονόδρομος για την εξασφάλιση της επιβίωσής τους. Αυτό εξασφάλιζαν οι όμιλοι μέχρι σήμερα. Έδιναν τις απαιτούμενες παροχές και τον χρόνο, για να πάρει ο επιχειρηματίας τις αποφάσεις του. Αυτό έφτασε στο όριό του. Χρειάζεται κάτι πολύ πιο σύγχρονο και μεγάλο, που θα συνεχίσει να εξασφαλίζει τα παραπάνω, αλλά να εμβαθύνει περισσότερο και στην καινοτομία. Και αυτό πρέπει να γίνει όχι μέσω μιας αυστηρά ιεραρχικής γραφειοκρατικής δομής όπως στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό εξασφαλίζει σήμερα η SPAR, που είναι η μεγαλύτερη οργάνωση ανεξάρτητων λιανέμπορων στον κόσμο.

Η SPAR προσφέρει το πακέτο που έπρεπε να προσφέρουν οι όμιλοι όλα αυτά τα χρόνια. Συμβουλεύει, υποστηρίζει, καθοδηγεί και μεταφέρει διεθνή εμπειρία στους συνεργάτες μας

Στην προσπάθειά μας να διευρύνουμε τις συνεργασίες μας, εντάξαμε στους κόλπους μας τα groups MESIS, ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ και ΑΣΠΙΔΑ προκειμένου να προχωρήσουμε μαζί, να ανιχνεύσουμε τις αλλαγές, και συγκροτημένα να έχουμε ρόλο στην αγορά. Επίσης, υπάρχουν ακόμα δύο groups που θέλουν να ενταχθούν, όπως και πολλοί ανεξάρτητοι λιανέμποροι, μέλη ομίλων ή μη, αλλά όχι απλά να κάνουμε κάτι μεγαλύτερο. Αυτό γίνεται χωρίς να διασπαστούν οι δομές αυτών των ομίλων. Δεν μας ενδιαφέρει να διασπάσουμε τους ομίλους. Θα θέλαμε να συνεργαστούμε ως ομάδες. Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό σε όλους τους ομίλους, και ιδιαίτερα από τον ΕΛΟΜΑΣ, είναι ότι παραμένουν «εκτός εποχής».

Πρέπει να αλλάξουμε όλοι μας, διοικούντες και στελέχη. Σε διαφορετική περίπτωση θα είμαστε σαν εκείνους τους αγρότες, που ενώ υπήρχαν τα τρακτέρ για τις αγροτικές τους εργασίες αυτοί άλλαζαν τα χαϊμαλιά των αλόγων, πιστεύοντας ότι προσαρμόζονταν  στις εξελίξεις! Όμως, η καθοριστική κίνηση που θα προωθήσει όλα τα μέλη των ομίλων και θα τα εντάξει στο σύγχρονο επιχειρείν είναι η συνεργατικότητα. Τώρα, μάλιστα, είναι και η κατάλληλη στιγμή, αφού υπάρχει ο καταλύτης (SPAR) που θα βοηθήσει την αντίδραση. Είναι η αλλαγή στη νοοτροπία του μικρού λιανεμπορίου.

Το μοντέλο που προαναφέραμε είναι ό,τι πιο σύγχρονο. Για μένα, η SPAR International αποτελεί φωτεινό παράδειγμα εκσυγχρονισμού, γιατί κατάφερε να κάνει ομάδα τη διαφορετικότητα σε όλο τον κόσμο, σε 49 χώρες! Έχει partner με τζίρο 10 δισεκατομμύρια, αλλά και ανεξάρτητους λιανέμπορους με τζίρο 1 εκατομμύριο. Όλοι, μέσα στο σύνολο, έχουν την αξία τους!

Οι ελληνικοί όμιλοι θα έχουν μέλλον, μόνο αν διαφοροποιηθούν. Η πρότασή μου είναι “ανοιχτή”. Με καταλύτη τη SPAR μπορούμε να οργανωθούμε για να αλλάξουμε την αντίληψη στον μικρό λιανεμπόριο. Αυτό το 25% που αντιπροσωπεύει το μικρό λιανεμπόριο, δεν θα πάψει να υπάρχει. Έχει μέλλον! Και σε συνεργασία με τη SPAR, έχει λαμπρό μέλλον.
Κάθε φορά που θα «σπάει» ένας μεγάλος λιανέμπορος, αυτό το κομμάτι θα αναπτύσσεται. Ο μόνος λόγος να πάψει να υπάρχει, είναι να θέλει να μην υπάρχει! Σήμερα, είναι αστείο να συζητάμε θέματα που απασχολούσαν την προηγούμενη εικοσαετία.

Ποιες είναι οι άμεσες κινήσεις στο πλαίσιο της συνεργασίας του ομίλου ΑΣΤΕΡΑΣ με την SPAR;

Η SPAR International συνεχώς εξελίσσεται και αναπτύσσει καινούργια μοντέλα, όπως το food to go. Εμείς στην Ελλάδα θέλουμε να αναπτύξουμε αρχικά το «κλασικό supermarket» και στη συνέχεια το «SPAR Express». Θέλουμε να εκσυγχρονιστούμε, να διαφοροποιηθούμε και να μάθουμε να λειτουργούμε ως ομάδα, έχοντας ταυτόχρονα στο κέντρο τον καταναλωτή. Παράλληλα, δημιουργούμε το on line shop, σε συνεργασία με το πραγματικό κατάστημα. Αυτός ο συνδυασμός στον οποίο στοχεύει η SPAR, δίνει μια ολοκληρωμένη εμπειρία στον καταναλωτή.

Σε επίπεδο ανάπτυξης δικτύου έχουμε μετατρέψει 23 καταστήματα σε SPAR, ενώ μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα ενταχθούν άλλα 16, με στόχο να έχουμε ένα αριθμό τουλάχιστον 50 καταστημάτων μέχρι το τέλος του έτους. Παράλληλα, υπάρχουν άλλα 70 καταστήματα που θα είναι σε ενδιάμεση φάση, με προϊόντα και σήμανση SPAR, αλλά δεν θα έχουν ενταχθεί πλήρως στο δίκτυο. Ο στόχος είναι τα 300 καταστήματα μέχρι το 2022, στο ίδιο format.

Επίσης, στο πλαίσιο της συμμετοχής των επιχειρηματιών/μελών έχει δημιουργηθεί μία επιτροπή, η «Ερμής», η οποία συμμετέχει από κοινού με το Δ.Σ. της SPAR Hellas στις στρατηγικές αποφάσεις της εταιρείας, όπως η εκπαίδευση των λιανέμπορων για την ενδυνάμωση των χαρακτηριστικών για τα οποία φημίζεται η SPAR International (π.χ. η κεντρική εξυπηρέτηση του καταναλωτή), αλλά και επισκέψεις σε retailers άλλων χωρών κ.λπ.

Η στρατηγική μας είναι να κάνουμε τους συνεργάτες μας αυτό που πραγματικά είναι: πρωταγωνιστές στο ελληνικό λιανεμπόριο. Ακόμα, σε επίπεδο προϊοντικών κατηγοριών αναπτύσσουμε το brand “taste of Greece”, μία προσπάθεια που έχει αναλάβει ο Φοίβος Καρακίτσος και αφορά σειρά ελληνικών προϊόντων για εξαγωγική δραστηριότητα. Μία έμπρακτη συνεισφορά στο κομμάτι της ελληνικής παραγωγής.

Για τα μέλη του ομίλου ΑΣΤΕΡΑΣ, η συνεργασία με έναν σημαντικό πολυεθνικό «παίκτη» αποτελεί σημαντική ευκαιρία. Υπάρχει εκτίμηση ένταξης περισσότερων μελών και από άλλους ομίλους ή ανεξάρτητους λιανέμπορους; 

Η μεγάλη δεξαμενή ένταξης μελών στην SPAR HELLAS είναι τα μέλη του ομίλου ΑΣΤΕΡΑΣ, που είναι η εμπορική στέγη του group. Όποια καταστήματα είναι κατάλληλα και, παράλληλα, ο επιχειρηματίας θέλει να ακολουθήσει, γίνονται SPAR. Μπορούν να ενταχθούν και άλλοι όμιλοι, μπορούν να ενταχθούν μέλη άλλων ομίλων ή ακόμα και ανεξάρτητοι επιχειρηματίες /franchising άλλων λιανέμπορων.
Είμαστε μια ανοιχτή ομάδα. Όσοι θέλουν να ενταχθούν, πρέπει είναι να έχουν το πνεύμα της συνεργατικότητας και να θέλουν μία σύγχρονη επιχείρηση και ελκυστική στον καταναλωτή.
Θέλω να αναφέρω πως τα καταστήματα που έχουν ήδη ενταχθεί, στην πλειονότητά τους εμφανίζουν διψήφια ανάπτυξη.  Όσον αφορά εκείνα που δεν έχουν ενταχθεί, ακολουθούν τον ρυθμό της υπόλοιπης αγοράς. Ακόμα, χωρίς να έχουμε δαπανήσει υψηλό budget για διαφήμιση είμαστε γνωστοί, όπως άλλες λιανεμπορικές.